Op 5 januari 2016 verschijnt de bundel Verder kijken. 135 jaar Vrije Universiteit in de samenleving - zesentwintig portretten. Het boek verschijnt ter gelegenheid van het lustrum van de VU. Centraal in het boek staat de vraag hoe de Vrije Universiteit sinds de oprichting in 1880 betrokken is geweest op de samenleving. Deze vraag wordt beantwoord aan de hand van portretten van 26 bekende en minder bekende VU'ers: hoogleraren, bestuurders en andere betrokkenen bij de universiteit. De bundel is samengesteld door de universiteitshistoricus Ab Flipse.

De Vrije Universiteit Amsterdam is sinds haar oprichting, in 1880, meer dan andere universiteiten verbonden geweest met de samenleving. Ontstaan door particulier initiatief, werd ze ook lange tijd particulier gefinancierd. De begunstigers van de VU waren nauw betrokken bij het wel en wee van de universiteit, en omgekeerd voelden docenten en studenten zich sterk betrokken bij deze ‘achterban’. Die gereformeerde achterban herinnerde de universiteit voortdurend aan haar maatschappelijke taak. Keerzijde was dat de vrijheid van de universiteit in het gedrang zou kunnen geraken. Want maatschappelijke verantwoordelijkheid is mooi – vinden we ook vandaag nog – maar een te grote verstrengeling van de universiteit met de samenleving doet de wenkbrauwen juist fronsen; wat blijft er immers over van de academische vrijheid als onderwijs en onderzoek louter wordt gestuurd door maatschappelijke behoeften?

Een verkenning van de thematiek van ‘universiteit en samenleving’ is daarom niet alleen historisch interessant. Universiteiten worden tegenwoordig meer dan ooit geacht onderzoek en onderwijs te verbinden met maatschappelijke relevantie, soms opgevat als economisch nut. Dit kan een spanning opleveren tussen verantwoordelijkheid en vrijheid. De geschiedenis van de VU laat tal van voorbeelden zien van zowel een vruchtbare verbondenheid als van allerlei frictie.

De Vrije Universiteit profileert zich, 135 jaar na de stichting, als maatschappelijk betrokken universiteit. Met recht kan dit zelfbeeld worden verbonden met haar verleden, zoals blijkt uit de zesentwintig biografische schetsen. Tegelijkertijd blijkt dat oorspronkelijke idealen niet automatisch blijven doorwerken. Daarvoor moet het verleden levend blijven en vanuit steeds nieuwe invalshoeken worden benaderd. Daartoe wil deze bundel een aanzet geven. In het 'Woord vooraf' schrijft de rector magnificus prof. V. Subramaniam: 'Ik hoop dat deze bundel inspireert, en stimuleert tot debat over de relatie tussen universiteit en samenleving vandaag.'

Informatie over het boek:
Ab Flipse (red.), Verder kijken. Honderdvijfendertig jaar Vrije Universiteit Amsterdam in de samenleving - 26 portretten (Amsterdam: VU University Press 2016), 248 blz., ISBN 978 90 8659 7277

Het boek is uitgegeven door VU University Press (bestel het hier) en te koop in de boekhandel (onder meer bij de VU-boekhandel).

Deel dit artikel