Terugblikkend op de VU-geschiedenis mag het verhaal van Vrouwen VU-hulp natuurlijk niet ontbreken. Het staat symbool voor de steun van de gereformeerde achterban aan de eigen universiteit, voor de maatschappelijke betrokkenheid van de VU, én voor de rol van vrouwen binnen deze organisatie. Is dit alleen maar geschiedenis? De huidige voorzitter van VUVereniging Frans van Drimmelen reflecteert op de blijvende betekenis van dit bijzondere onderdeel van de VU-geschiedenis.

Click here for the English Text

De spaarster en het VU-busje

Door: Liselotte Neervoort 

In 1980, bij haar 100-jarig bestaan, kreeg de Vrije Universiteit van de Rabobank een bronzen beeldje. Het vertegenwoordigt de vele spaarsters en organisatoren van Vrouwen VU-hulp die sinds de jaren dertig de universiteit financieel hielpen. Het beeldje, gemaakt door kunstenaar Pieter de Monchy, werd geplaatst in heemtuin van het VU-Ziekenhuis, en later in de Hortus. In 2014 heeft het enige tijd in de entree van het hoofdgebouw gestaan, waarna het een mooie plek heeft gekregen in het gastenverblijf van het VUmc. Stichting gastenverblijven VUmc biedt laaggeprijsde kamers voor familie en vrienden van patiënten die in het ziekenhuis verblijven, een zaak die goed past bij de andere projecten van Vrouwen VU-hulp. 

het groene VU-busje, VU erfgoed en collecties (Foto: RenĂ© den Engelsman, 2017)Tot 1950 werd de Vrije Universiteit volledig gefinancierd door particulieren. Er was dus nooit voldoende geld om de ambities van de almaar groeiende universiteit waar te maken. Vanaf 1932 werd door enkele vrouwen onder aanvoering van Sibbeltje Verdam-Okma gestart met een inzameling voor de oprichting van een Medische Faculteit. Als ‘tussenstap’ werd gespaard voor de laboratoria van Wis- en Natuurkunde. Na de realisering van het ziekenhuis, in 1966, en de financiële gelijkstelling van de VU in 1970, werd gespaard voor noodzakelijke ‘extraatjes’ als betere toegankelijkheid van het Ziekenhuis voor mindervaliden, en allerlei projecten in ontwikkelingslanden. De vrouwen legden dubbeltjes en stuivers opzij van hun huishoudgeld en bewaarden die in het beroemde VU-busje.

De organisatie van de langdurige en uitgebreide spaaractie van Vrouwen VU-hulp lag geheel in handen van vrouwen. Deze actieve bijdrage stond op gespannen voet met het gangbare idee in de gereformeerde bevolkingsgroep dat de verantwoordelijkheid van vrouwen in eerste plaats thuis, in het gezin, lag. De organisatie heeft  echter veel voor de VU betekend. Hoewel deze specifieke, ondersteunende taak, enerzijds rolbevestigend was, heeft ze tegelijkertijd veel betekend voor de emancipatie van gereformeerde vrouwen in eigen kring. 

Het coördineren van de spaaractie (legen van de busjes en tellen van het geld) met op het hoogtepunt 115.000 spaarsters was veel werk. Nederland was opgedeeld in rayons, met rayonhoofden, en rondes langs alle huishoudens om de busjes te legen. Het ging om veel geld, in totaal heeft Vrouwen VU-hulp (omgerekend en incl. inflatie) bijna 30 miljoen euro opgehaald. 

De blijvende betekenis van het VU-busje

Door: Frans van Drimmelen, voorzitter VUvereniging

De VUvereniging, de ledenorganisatie die 140 jaar geleden de VU oprichtte, is ook vandaag een breed maatschappelijk netwerk van mensen die zich verbonden voelen met de universiteit. Mijn betovergrootmoeder Lijntje Maris-de Haan was een groot fan van Abraham Kuyper en de VU, en ze was vanaf de oprichting lid van de VUvereniging. Vanuit West Brabant was ze een actief deelnemer aan vergaderingen in Amsterdam. Net als  mijn overgrootmoeder Anna Punt-Maris en mijn grootmoeder Heiltje van Drimmelen-Punt had ze vanaf het begin van de spaaractie in 1932 het VU-busje goed in het zicht op de schoorsteenmantel staan. En daarin spaarden ze trouw, net als vele andere vrouwen: heldinnen van het eerste uur van de VU. Met de ondersteuning van maatschappelijke projecten en het verstrekken van beurzen zet VUVereniging een traditie voort die onder meer door Vrouwen VU-hulp werd vormgegeven. Het VU-busje is academisch erfgoed geworden, maar de betrokkenheid van VU-alumni en vele anderen blijft.

 

In 2021 zal een nieuw aandenken aan Vrouwen VU-hulp gerealiseerd worden, waarvoor VUvereniging een subsidie heeft verleend aan de UB Erfgoed & Collecties. Bekijk hier een overzicht van door VUVereniging gesubsidieerde projecten in 2020.

Bekijk ook de film ‘De ondergang van het VU-busje’ uit 1991, toen over werd gegaan op betalen via de bank. 

Voor de hele online expositie kijk hier: VU-voorwerpen en hun verhalen | 140 jaar Vrije Universiteit Amsterdam


Deel dit artikel