Lustra worden aan de universiteit, ook aan de VU, gevierd met herdenkingen en feestelijkheden. Dat gebeurt vaak extra uitbundig in kroonjaren, zoals het vijftigjarig bestaan in 1930, toen de VU voor het eerste eredoctoraten uitreikte. Ook andere herdenkingsmomenten worden aangegrepen voor feestelijkheden en een terugblik. Zo vonden in 1937 een groot aantal activiteiten plaats ter herdenking van de geboortedag van Abraham Kuyper, waaronder een grote expositie over zijn leven. Ook het academisch jaar 2020-2021, het 140-jarig bestaan van de VU, staat in het teken van Abraham Kuyper, nu omdat het een eeuw geleden is dat hij overleed. In dit ‘Kuyper jaar’ vindt een groot aantal activiteiten plaats – al moest er ook veel worden aangepast vanwege corona-beperkringen – maar uitbundiger dan de viering van het eeuwfeest van de VU, in 1980, zal het niet snel meer worden. Senior VU-programmeur en organisator van het Kuyperjaar Jacob Bouwman laat zien dat de VU nog steeds maatschappelijk relevant en ondernemend is. 

Click here for English text (pdf)

 

Het VU-eeuwfeest in 1980

Door Ab Flipse en Liselotte Neervoort

De Dies Natalis van de VU werd in oktober 1980 gehouden op een symbolische plek: de Nieuwe Kerk op de Dam, waar 100 jaar eerder ook de oprichtingsbijeenkomst had plaatsgevonden. De zitting werd bijgewoond door koningin Beatrix, en er werden maar liefst negen eredoctoraten uitgereikt, onder andere in de sociale wetenschappen aan de Leeuwarder journalist en publicist H. Algra en in de geneeskunde aan de arts-apotheker mevrouw drs. S. Kruyt uit Soerabaja. Zij was daarmee de eerste vrouwelijke eredoctor van de VU.

De feestelijkheden waren al een jaar eerder van start gegaan. In oktober 1979 was een lindeboom geplant (die nog steeds op de campus staat). Gedurende het academisch jaar 1979-1980 werden onder meer een optocht gehouden, een toneelstuk opgevoerd en een festival georganiseerd. Het jaar werd afgesloten met een optreden van het VU-orkest en VU-koor in het concertgebouw. Ook waren er meerdere congressen, onder andere over ICT en beroep, en tentoonstellingen: over Kuyper, maar ook over planten uit de bijbel, met levende planten en landschapjes rondom de Aula in het hoofdgebouw. Dit alles is vastgelegd op film. Ook werden er heel veel herdenkingsvoorwerpen gemaakt. Van bier en likeur tot mokken en pullen, vlaggen en klompjes, theelepeltjes en beschilderde sierborden. Ook het beeldje van de spaarster werd geschonken met het 100-jarig bestaan.

De herdenkingspenning voor het eeuwfeest werd ontworpen door beeldhouwer Ger Zijlstra. Hij bestaat uit twee cirkels van brons (met in het midden gaatjes), waarop bij de eerste het cijfer 1 is afgebeeld. Samen vormen ze het getal 100. Volgens een recensie uit 1980 staat de overlap van de twee cirkels voor continuïteit, terwijl de geheel ronde het afgeronde verleden symboliseert, en de niet geheel ronde de komende nog onvoltooide toekomst. De verticale lijn van de 1 staat voor contrast en progressiviteit. VU-medewerkers en -studenten konden de penning voor 40 gulden (excl. inflatie zo’n 18 euro) kopen.

Het Kuyperjaar 2020-2021

Door Jacob Bouwman

De viering van 140 jaar Vrije Universiteit Amsterdam valt samen met de herdenking van de dood van haar stichter honderd jaar geleden. Dit Kuyperjaar moet vanwege het coronavirus grotendeels online georganiseerd worden. Kuypers blijvende betekenis staat centraal in drie belangrijke thema’s: ondernemerschap, diversiteit en democratie. Het is de bedoeling om niet alleen Kuypers betekenis voor de universiteit te benoemen, maar ook zijn nationale en internationale betekenis. Kuyper is gek genoeg bekender in Noord-Amerika en Zuidoost Azië dan in Nederland.

De rector Vinod Subramaniam stelde een stuurgroep samen die garant stond voor deze brede blik. Naast de rector, namen Kuyper-expert George Harinck, Amsterdams gemeenteraadslid Don Ceder, islamitisch theoloog Anne Dijk en hoogleraar onderwijsrecht Renée van Schoonhoven plaats in deze groep. Kathleen Ferrier, voorzitter van de Unesco Comissie, werd gevraagd als voorzitter. Als politica liet zij zich inspireren door Kuypers woorden dat regeren iets heel anders is dan administreren. Zij was al betrokken bij de VU via een stichting die in Nederland het gedachtegoed van eredoctor Martin Luther King levend houdt in de strijd tegen discriminatie. Martin Luther King kreeg in 1965 uit handen van rector De Gaay Fortman een eredoctoraat.

Zijn kleindochter Marry de Gaay Fortman, topvrouw en VU-alumna, bracht bij de opening van het academisch jaar in herinnering hoe vluchtelingen, waaronder haar voorouders, in de zeventiende eeuw in Nederland werden ontvangen. Ze kregen tien jaar lang belastingvrijstelling om een onderneming te kunnen starten, om zodoende een goede positie in Nederland te kunnen verwerven. Ook koningin Máxima sprak als Diesredenaar over ondernemerschap. Ideeën omzetten in maatschappelijke waarden samen met het midden- en kleinbedrijf is heel hard nodig nu het coronavirus de economie in een crisis stort. Studenten, universiteiten en kleine ondernemers moeten hierin samen optrekken, was haar boodschap.

In het Kuyperjaar stimuleert de VU ondernemerschap met het uitreiken van de Kuyper Award. Studenten mogen ondernemersplannen indienen. Drie hiervan worden genomineerd en krijgen extra begeleiding. Dit is voor studenten en de universiteit een spannende ontdekkingstocht. Zo bleek een van de genomineerden te zijn teruggekeerd naar Roemenië. Andere genomineerden mochten van hun huisbaas geen bedrijf beginnen op hun kameradres. Ook de VU zelf liet niet toe dat studenten de universiteit als vestigingsadres opgaven. Maar in het Kuyperjaar is dit veranderd. Zo kan het gebeuren dat naast de eerste politieke partij, een krant, een kerk en universiteit honderd jaar na Kuypers dood nog steeds maatschappelijke waarde ontstaat uit zijn initiatieven. Dat is onvermoeibaar ondernemend te noemen!

Jacob Bouwman is organiserend secretaris van de stuurgroep Kuyperjaar en  Senior Programmamaker bij de nieuwe dienst DURF (Dienst Universitaire Relaties en Fondsenwerving)

Kijk voor alle verhalen in deze expositie op: VU-voorwerpen en hun verhalen | 140 jaar Vrije Universiteit Amsterdam

Deel dit artikel