Op studentencampus Uilenstede bevindt zich sinds 1966 het VU-sportcentrum, dat in de loop der tijd is getransformeerd van een eenvoudige sporthal tot een complex met verschillende zalen en studio’s, waar tal van verschillende sporten worden beoefend. Daarnaast werd in 2006 op de campus een fitnessruimte geopend, vooral gericht op medewerkers. In hetzelfde jaar startte het programma VU Fit at Work, een gratis beweeg/sportprogramma voor medewerkers. Sport is niet meer weg te denken aan de universiteit. Universiteitshistoricus Ab Flipse schrijft over de geschiedenis van de sport en directeur van het VU-sportcentrum Arie Koops over het recente verleden, heden en toekomst. 

Click here for English text

Sport in de VU-geschiedenis

Door: Ab Flipse

In de begintijd van de VU was van georganiseerde studentensport geen sprake en bleven de voorzieningen beperkt tot enkele gymnastiektoestellen in de tuin van het universiteitsgebouw aan de Keizersgracht. Dat veranderde na de Tweede Wereldoorlog. In september 1945 werd een ‘Commissie tot bevordering van de culturele en lichamelijke belangen van de studenten aan de Vrije Universiteit’ (COSCOVU) opgericht – later omgevormd tot civitasraad. In de naoorlogse perioden wilden universiteiten nadrukkelijk méér zijn dan instituten voor wetenschapsbeoefening en vakopleiding. Universiteiten richten zich op brede vorming van studenten. Studeren moest gepaard gaan met persoonlijkheidsvorming, en de student moest zich onderdeel weten van de academische gemeenschap. Zowel lichamelijke opvoeding als culturele vorming zouden hieraan kunnen bijdragen, vanuit de gedachte dat men ‘lichaam en geest evenredig moet ontwikkelen’. Een van de initiatieven van de commissie was de oprichting van de Algemene Sportvereniging aan de Vrije Universiteit (ASVU) op 15 november 1945.

Aanvankelijk was de ASVU nauw gelieerd aan het traditionele corporale studentenleven, en werden er bijvoorbeeld toernooien georganiseerd tussen dispuutsteams. De vereniging kreeg echter een steeds zelfstandiger plek, ze kwam onder leiding te staan van een ‘sportleider’, en ontplooide in de loop der tijd allerlei activiteiten. Vanaf 1953 organiseerde de ASVU jaarlijks in mei sportdagen, met individuele en teamsporten, om het sporten onder VU-studenten te promoten. Sportactiviteiten vonden in deze periode plaats verspreid over een groot aantal locaties in de stad, zoals het sportcentrum Cor du Buy, de Apollohal, de sportvelden van AMVJ in het Amsterdamse Bos en Sporthal Zuid (‘de oude Rai’). Het aantal verenigsleden groeide tot bijna driehonderd midden jaren vijftig. Leden hadden de keuze uit dertien verschillende sporten: turnen, volleybal, basketbal, hockey, voetbal, atletiek, tafeltennis, zwemmen, roeien, tennis, judo, schermen en schaken.

In dezelfde periode ontwikkelde de VU plannen voor de bouw van een groot studentencentrum – het latere Uilenstede in Amstelveen – , en daarbij werd nadrukkelijk aandacht gevraagd voor sportfaciliteiten. Het studentencentrum werd gebouwd naar een ontwerp van architect Leo de Jonge. Op 12 oktober 1966 werd een achttal nieuwe VU-gebouwen officieel geopend door minister I.A. Diepenhorst. In de brochure die verscheen bij de opening werd geschreven over ‘een sporthal en enkele ruimten voor gymnastiek, judo, schermen, tafeltennis, een kantine enz.’ Dagblad Trouw wijdde een groot artikel aan de VU-nieuwbouw en sprak over ‘een magnifieke sporthal’. Vanaf nu vonden de meeste ASVU- activiteiten in het sportcentrum plaats.

Het aantal leden van de ASVU was inmiddels gegroeid tot 1400 en tien jaar later maakten al 3100 studenten gebruikt van de faciliteiten. In de loop der jaren zouden studenten steeds meer gaan sporten, en in 2004 vond daarom een eerste grote renovatie van het sportcentrum plaats. In 2016 werd het Sportcentrum opnieuw verbouwd, waarbij een verdubbeling van het aantal vierkante meters werd gerealiseerd. Op de campus was in 2006 al een fitnessruimte geopend in het nieuwe OZW-gebouw, vooral gericht op medewerkers. In hetzelfde jaar startte het programma VU Fit at Work, een gratis beweeg/sportprogramma voor medewerkers.

 Sport aan de VU in heden en toekomst 

Door: Arie Koops 

Anno 2021 is het beeld van de gymnastiektoestellen in de tuin uit de begintijd van de VU weer helemaal terug van weggeweest. Buitensport is in tijden van een corona-lockdown actueler dan ooit. Meer dan 150 studenten, medewerkers en buurtbewoners maken momenteel dagelijks gebruik van de ‘fitnesstuin’ bij het sportcentrum.

Dit aantal staat echter in schril contrast met de honderden tot duizend bezoekers per dag die het Sportcentrum in 2019 nog bezochten. Na de grondige verbouwing van 2017 is het aantal bezoekers hard gegroeid. Deze kunnen gebruik maken van een aanbod van ruim dertig verschillende sporten. Het grootste deel is actief in de ultramoderne fitnesszaal en de vele verschillende aerobics-vormen binnen de groepslessen in de drie studio’s. Populair zijn ook de zaalvoetbal- en zaalhockeycompetitie. Behalve met een abonnement is het ook mogelijk om te sporten via een studentensportverenigingen te volleyballen, tennissen, roeien, schaatsen en wielrennen. 

In de toekomst wil het Sportcentrum een centrale rol blijven vervullen voor alle studenten, medewerkers en omwonenden op het gebied van sport en bewegen, vanuit de overtuiging dat dit bijdraagt aan het fysieke, mentale en sociale welbevinden. Op grond van verwachte trends zal er de komende jaren worden gewerkt aan een gevarieerder sportaanbod. Gezien de overvolle zalen in het jaar 2019, de toename van het aantal (internationale) studenten en verdere groei van de studentencampus Uilenstede is ook verdere uitbreiding gewenst.

Naast deze trends zal het sportcentrum inspelen op ontwikkeling als een hybride aanbod (fysiek en online) en op de beleving tijdens en rondom sportbeoefening. Hierbij past entert(r)ainment en het organiseren van evenementen. Uitbereiding van het sportaanbod kan plaatsvinden door de aanleg van padelbanen die multifunctioneel kunnen worden ingezet, door het faciliteren van denksporten, E-sports-faciliteiten, of de aanleg van voorzieningen voor beachvolleybal op campus Uilenstede. Ook zal invulling gegeven worden aan de vele vragen op het gebied van een gezonde leefstijl en voeding, waarbij wordt gezocht naar de juiste balans tussen inspanning en ontspanning. 

Gestart in 1966, daarna gestaag uitgebouwd, en vooral in het afgelopen decennium onstuimig gegroeid,  kan het VU-Sportcentrum in oktober 2021 met trots het 55-jarig bestaan vieren.

 Arie Koops is directeur van het VU-sportcentrum, en oud-bondscoach en -technisch directeur van de KNSB. Ab Flipse is universiteitshistoricus van de Vrije Universiteit.

 Kijk voor alle verhalen in deze expositie op: VU-voorwerpen en hun verhalen | 140 jaar Vrije Universiteit Amsterdam

Deel dit artikel