Blog

'Brains, Buildings, Business: de Vrije Universiteit en Zuidas' was de titel van een tweedaags congres over de ruimtelijke en inhoudelijke integratie van Vrije Universiteit (VU) en Zuidas, georganiseerd in november 2018. Deze uitgave geeft een impressie van de tijdens het congres besproken thema's en wil aanzetten tot verder debat.

Officiële gebeurtenissen aan de universiteit, zoals de opening van het academisch jaar, de Dies Natalis, oraties, afscheidscolleges en promoties volgen een vast en stijlvol protocol. Een cortège van hoogleraren, met voorop de pedel met staf, trekt in toga de aula in, en er wordt een aantal standaardformuleringen gebruikt ter opening en sluiting van de bijeenkomsten en rondom de promoties. De Vrij Universiteit Amsterdam heeft eigen, kenmerkende, symbolen, rituelen, kledingvoorschriften en attributen, die iets tonen over de geschiedenis van de universiteit. Een kort overzicht.

Op 1 april jongstleden stierf mr. Anton Herstel in de leeftijd van 83 jaar. Jongere medewerkers van de Vrije Universiteit zullen zijn naam vermoedelijk niet meer kennen, maar ouderen mogelijk nog wel. Mr. A. Herstel (die zich graag amicaal voorstelde als ‘Ton’) heeft namelijk een niet onbelangrijke rol gespeeld in de recente geschiedenis van de Vrije Universiteit. Hij was maar liefst 18 jaar lid van het bestuur van de VUVereniging, waarvan de laatste acht jaar (1996-2004) als voorzitter.

Met het recente besluit de opleiding Nederlands niet meer aan te bieden voor nieuwe bachelorstudenten, komt een eind aan een tijdperk aan de VU. De studierichting Nederlands bestond sinds 1918, toen de eerste lector in dit vak werd benoemd. Nederlandse taal- en letterkunde werd echter al vanaf de stichting van de universiteit in 1880 gedoceerd aan alle studenten. Hoe heeft het zover kunnen komen, en hoe moet het verder?

Adriaan Hendrik Bredero (1921-2007) werd in 1976 benoemd tot hoogleraar geschiedenis der middeleeuwen als opvolger van Jan Roelink. Hij was toen ‘al’ vijfenvijftig en had dus nog ‘maar’ tien jaar voor de boeg als professor. Met een tomeloze energie heeft hij in die periode zijn vak en de vakgroep middeleeuwen op de kaart gezet. Hij was er trots op dat hij als ‘katholieke Utrechtse jongen’ aan de VU een benoeming had gekregen.

In 2018 viert de School of Business and Economics van de VU het 70-jarig bestaan. In oktober 1948 ging de faculteit der Economische en Sociale Wetenschappen van start. Er waren bijna 100 studenten, en kort daarvoor waren er drie hoogleraren aangetrokken om de nieuwe faculteit vorm te geven.

Tegenwoordig domineert de blauwe griffioen, grappend ook wel VU-kip genoemd, veel uitingen van de Vrije Universiteit. Maar voor wie beter kijkt, is ook het klassieke universiteitszegel, ‘de maagd in de tuin’, nog op veel plekken te vinden.

Kort voor hij met emeritaat zou gaan, overleed Meijer Cornelis Smit op 16 juli 1981. Vanaf zijn benoeming aan de VU in 1955, als hoogleraar geschiedenis van de middeleeuwen en theorie van de geschiedenis, tot aan zijn heengaan heeft hij geworsteld met de vraag hoe wetenschap en geloof zich tot elkaar verhouden.

De term Historikerstreit wordt doorgaans gereserveerd voor de strijd over de uniciteit van de Holocaust die in 1986 ontbrandde in de toenmalige Bondsrepubliek West-Duitsland. Maar ook aan de Vrije Universiteit heeft een heuse Historikerstreit gewoed en wel in 1998.

Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog verkeerde de letterenfaculteit van de Vrije Universiteit in enige verlegenheid. Terwijl Adriaan Goslinga gedurende de oorlog van onbesproken gedrag was, kon dat bepaald niet gezegd worden van die andere hoogleraar geschiedenis: Aart Arnout van Schelven. Van Schelven kon na zijn flirt met de fascist en antisemiet Arnold Meijer van het Nationaal Front in 1945 geen aanspraak meer maken op een terugkeer naar zijn leerstoel.