In memoriam: Pieter Mullender (1917- 2014)

Donderdag 31 juli overleed Pieter Mullender (Piet voor zijn collega's en vrienden), hoogleraar wiskunde aan de Vrije Universiteit van 1952 tot zijn emeritaat in 1981. In juli 1945, twee maanden na de oorlog, promoveerde Piet aan de VU (bij J.F. Koksma, de eerste wiskunde hoogleraar aan de VU) over toepassingen van meetkunde der getallen op ongelijkheden in bepaalde algebraïsche lichamen. Zijn eerste wiskunde publicatie was al in 1944 verschenen. In 1949 werd hij benoemd tot lector; in de jaren daarvoor was hij werkzaam in Cambridge UK als post-doctoraal student. In 1952 volgde Piets benoeming tot hoogleraar. De meetkunde der getallen bleef zijn onderzoeksterrein. Voor twee studenten was hij de promotor.

Zijn onderwijs bestreek een breed spectrum van onderwerpen, waaronder getallentheorie, algebra, verschillende analyse-vakken en, althans in de beginfase, ook mechanica. In de stormachtige jaren 1964-1973 was Piet Mullender hoogleraar-directeur van het Wiskundig Seminarium, het wiskunde instituut van de VU. In die jaren is onder zijn leiding het Wiskundig Seminarium van een klein instituut met enkele hoogleraren en één medewerker en met een beperkt wetenschappelijk programma, uitgegroeid tot een volwaardige subfaculteit wiskunde met een wetenschappelijk programma dat recht deed aan het brede spectrum van het moderne onderzoek in de zuivere en toegepaste wiskunde van die jaren en met een wetenschappelijke en administratieve staf van bijna 50 personen. Onder zijn bewind werden ook de eerste hoogleraren in de computerwetenschappen aan de VU benoemd, en bij zijn aftreden als hoogleraar-directeur in 1973 had de VU-wiskunde een kleine maar veelbelovende afdeling informatica. Het waren stormachtige jaren ook omdat in die periode de democratiseringsgolf de Nederlandse universiteiten overspoelde, wat uiteindelijk resulteerde in de WUB, de wet universitaire bestuurshervorming uit 1970. Mullender heeft toen voor tal van praktische en organisatorische problemen oplossingen voorgesteld die tot ver na zijn emeritaat, in 1981, de VU-wiskunde tot voordeel zijn geweest. Veel tijd voor wiskundig onderzoek was er voor hem in die jaren niet.

Hoe hield Piet Mullender zich staande in al die drukte? Het toverwoord was delegeren. Mullender bood zijn nieuwe collega's veel ruimte, maar er was een taakverdeling: de nieuwe collega's schreven de ontwikkelingsplannen, hij verdedigde ze -- en met succes -- bij het universitaire bestuur. En dan moesten de nieuwe collega's natuurlijk de plannen ook uitvoeren. Mullender was een buitengewoon vriendelijk bestuurder. Hij ontving zijn nieuwe collega's met open armen, vaak ook 's avonds bij hem thuis, met zijn vrouw Fini (ook een wiskundige en voormalige VU-studente) als een fantastische gastvrouw. Het overlijden van Fini ruim een jaar geleden was voor hem een groot verlies. Mullender was een bevlogen docent. Hij verstond de kunst de eigen aard en het belang van de wiskunde beoefening mooi onder woorden te brengen. Met het heengaan van Piet Mullender is de laatste uit de beginjaren van VU-wiskunde niet meer onder ons. De joodse traditie volgend besluit ik met: “zijn gedachtenis zij ons tot zegen”.

Rien Kaashoek (met dank aan Riekus Kok)